सहकारी संस्थाहरू परिवर्तन गाउँपालिकाको आर्थिक विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन्। बचत तथा ऋण, बहुउद्देश्यीय, कृषि, महिला, समुदायिक लगायतका विभिन्न प्रकारका सहकारी संस्थाहरू पालिका भरि क्रियाशील छन्।
यी सहकारी संस्थाहरूले सदस्यहरूको आर्थिक र सामाजिक उन्नति गर्न, व्यवसायिक प्रवर्द्धन गर्न र स्थानीय अर्थतन्त्रलाई सबलीकरण गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। यस पृष्ठमा गाउँपालिकामा संचालित विभिन्न प्रकारका सहकारी संस्थाहरूको विस्तृत विवरण र विश्लेषण प्रस्तुत गरिएको छ।
परिवर्तन गाउँपालिकामा कुल १३ सहकारी संस्थाहरू रहेका छन्। सबैभन्दा बढी बहुउद्देश्यीय(🔄) संस्थाहरू रहेका छन्, जसको संख्या ७ (५३.८%) रहेको छ। यसमध्ये ० संस्थाहरू प्रदेश स्तरीय रहेका छन्।
परिवर्तन गाउँपालिकामा विभिन्न प्रकारका सहकारी संस्थाहरू संचालनमा छन्। मुख्य सहकारी प्रकार र तिनको वितरण निम्न अनुसार रहेको छ:
सहकारी संस्थाहरूको प्रकार अनुसार वितरण र मुख्य तथ्यहरू
वडा अनुसार सहकारी संस्थाहरूको वितरण र प्रमुख सहकारी प्रकारको विश्लेषण
वडा नं. ५
५ सहकारी संस्था
६:३
सक्रिय:निष्क्रिय वडा अनुपात
३.५x
अधिकतम/औसत अनुपात
सहकारी संस्थाहरूको वार्षिक वृद्धि प्रवृत्ति (२०७५-२०८०)
पछिल्ला वर्षहरूमा परिवर्तन गाउँपालिकामा सहकारी संस्थाहरूको संख्यामा क्रमिक वृद्धि भएको देखिन्छ। विशेषगरी बहुउद्देश्यीय र कृषि जस्ता सहकारी संस्थाहरूमा उल्लेखनीय वृद्धि देखिएको छ।
यो प्रवृत्तिले स्थानीय समुदायको सहकारी प्रतिको बढ्दो आकर्षण र पालिकाले लिएको सहकारी प्रवर्द्धन नीतिको सफलता दर्शाउँछ। सहकारी क्षेत्रमा थप प्रविधि नवीनता र क्षमता विकास गरी सहकारी क्षेत्रको योगदान थप बढाउन सकिने सम्भावना देखिन्छ।
परिवर्तन गाउँपालिकाका विभिन्न वडाहरूमा सहकारी संस्थाहरूको वितरण असमान रहेको छ। वडा नं. ५ मा सबैभन्दा बढी ५ सहकारी संस्थाहरू रहेका छन्, जहाँ मुख्यतया बहुउद्देश्यीय प्रकारका सहकारीहरू संचालित छन्।
गाउँपालिकाको औसतमा प्रत्येक वडामा १.४ सहकारी संस्थाहरू क्रियाशील छन्। वडागत वितरण र तिनका प्रकारहरूको विस्तृत विवरण तल प्रस्तुत गरिएको छ।
५ सहकारी संस्था - मुख्यतः बहुउद्देश्यीय
कुल सहकारी
५
प्रमुख प्रकार
🔄बहुउद्देश्यीय
सहकारी प्रकार
३
| संस्थाको नाम | सहकारीको प्रकार |
|---|---|
| चमेली बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
| जनजागरण बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
| पूर्णिमा कृषि सहकारी संस्था लि. | 🌾कृषि |
| मेलवाटे शिक्षक कर्मचारी बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
| सचेतना कृषि जन सहकारी संस्था लि. | 🏢कृषि जनसहकारी |
२ सहकारी संस्था - मुख्यतः बहुउद्देश्यीय
कुल सहकारी
२
प्रमुख प्रकार
🔄बहुउद्देश्यीय
सहकारी प्रकार
२
| संस्थाको नाम | सहकारीको प्रकार |
|---|---|
| नमुना बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
| प्रोभिन कृषि जनसहकारी संस्था लि. | 🏢कृषि जनसहकारी |
२ सहकारी संस्था - मुख्यतः कृषि
कुल सहकारी
२
प्रमुख प्रकार
🌾कृषि
सहकारी प्रकार
२
| संस्थाको नाम | सहकारीको प्रकार |
|---|---|
| इरावती साना किसान कृषि सहकारी लि. | 🌾कृषि |
| सयपानी बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लि. | 💰बचत तथा ऋण |
२ सहकारी संस्था - मुख्यतः बहुउद्देश्यीय
कुल सहकारी
२
प्रमुख प्रकार
🔄बहुउद्देश्यीय
सहकारी प्रकार
१
| संस्थाको नाम | सहकारीको प्रकार |
|---|---|
| दुर्गेश्वरी काव्रीपानी वन बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
| महिला जनजागरण बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
१ सहकारी संस्था - मुख्यतः बहुउद्देश्यीय
कुल सहकारी
१
प्रमुख प्रकार
🔄बहुउद्देश्यीय
सहकारी प्रकार
१
| संस्थाको नाम | सहकारीको प्रकार |
|---|---|
| समावेशी बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. | 🔄बहुउद्देश्यीय |
१ सहकारी संस्था - मुख्यतः बचत तथा ऋण
कुल सहकारी
१
प्रमुख प्रकार
💰बचत तथा ऋण
सहकारी प्रकार
१
| संस्थाको नाम | सहकारीको प्रकार |
|---|---|
| भिन्नजुली बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लि. | 💰बचत तथा ऋण |
कुनै पनि सहकारी संस्था छैन
यस वडामा कुनै पनि सहकारी संस्था छैन।
सहकारी प्रवर्द्धन कार्यक्रम र वित्तीय समावेशीकरण पहलहरू आवश्यक छन्।
कुनै पनि सहकारी संस्था छैन
यस वडामा कुनै पनि सहकारी संस्था छैन।
सहकारी प्रवर्द्धन कार्यक्रम र वित्तीय समावेशीकरण पहलहरू आवश्यक छन्।
कुनै पनि सहकारी संस्था छैन
यस वडामा कुनै पनि सहकारी संस्था छैन।
सहकारी प्रवर्द्धन कार्यक्रम र वित्तीय समावेशीकरण पहलहरू आवश्यक छन्।
परिवर्तन गाउँपालिकाका सहकारी संस्थाहरूले विभिन्न प्रकारका वित्तीय, कृषि, महिला सशक्तिकरण, बहुउद्देश्यीय र सामुदायिक विकास कार्यहरूमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन्। यी संस्थाहरूले बचत संकलन, ऋण प्रवाह, सामूहिक व्यवसाय प्रवर्द्धन र आर्थिक सबलीकरणमा योगदान पुर्याउँदै आएका छन्।
परिवर्तनमा सबैभन्दा लोकप्रिय सहकारी प्रकार, जुन कुल सहकारीको५३.८% हिस्सा ओगट्छ।
दोस्रो सबैभन्दा लोकप्रिय सहकारी प्रकार, जुन कुल सहकारीको१५.४% हिस्सा ओगट्छ।
वडा नं. ५ मा सबैभन्दा बढी५ सहकारी संस्था सक्रिय छन्।
१३
सहकारी संस्था
०
प्रदेश स्तरीय सहकारी
४
विभिन्न प्रकार
🔄 बहुउद्देश्यीय
७ संस्था (५३.८%)
वितरण असमानता सूचक 90.4% भएकोले वडागत रूपमा सहकारीहरू असमान वितरण भएको देखाउँछ।
१३ सहकारी संस्थाहरूले संकलित कुल पूँजी अनुमानित६५० देखि १३००लाख रुपैयाँ रहेको अनुमान गर्न सकिन्छ।
सहकारी संस्थाहरूले प्रत्यक्ष रूपमा अनुमानित ३९जना र अप्रत्यक्ष रूपमा १३० जना व्यक्तिहरूलाई रोजगारी प्रदान गरेका छन्।
परिवर्तन गाउँपालिकामा सञ्चालित सहकारी संस्थाहरूले स्थानीय अर्थतन्त्रमा उल्लेखनीय योगदान पुर्याइरहेका छन्। बहुउद्देश्यीय संस्थाहरूले बचत तथा ऋण परिचालन मार्फत स्थानीय व्यवसाय प्रवर्द्धन र उद्यमशीलता विकासमा सहयोग पुर्याएका छन्। वडा नं. ५मा सबैभन्दा बढी सहकारी संस्था रहनुले यस क्षेत्रमा वित्तीय पहुँच र सहकारिता विकासमा सकारात्मक योगदान रहेको देखाउँछ। आगामी दिनमा सहकारीहरूको डिजिटलीकरण र क्षमता विकासमा थप जोड दिनुपर्ने देखिन्छ।
परिवर्तन गाउँपालिकामा सहकारी संस्थाहरूको अवस्थाको विश्लेषणबाट निम्न निष्कर्ष र सिफारिसहरू प्रस्तुत गरिएका छन्:
परिवर्तन गाउँपालिकामा सहकारी संस्थाहरूको प्रभावकारी परिचालनले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन, वित्तीय सेवाको पहुँच बढाउन र स्थानीय उद्यमशीलता प्रवर्द्धन गर्न महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउने निश्चित छ। यसका लागि स्थानीय सरकार, नियामक निकाय र सहकारी संस्थाहरू बीचको समन्वय र सहकार्यलाई थप प्रभावकारी बनाउन आवश्यक छ।